3.8.2 Financiële ontwikkelingen

Bedragen x € 1.000

Budgettair neutraal

08.01 Ophogen voorbereidingskrediet Morspark

Momenteel wordt hard gewerkt aan de afronding van het definitief ontwerp van sportpark De Mors. Nog voor de zomer worden de voorbereidingen getroffen voor de aanbestedingen van (a) de aanleg van het rugby kunstgrasveld van DIOK, (b) design&build van het Urban Sportpark en (c) de voorbereiding van circulaire sloop van de opstallen die ruimte zullen creëren voor dit kunstgrasveld en het Urban Sportpark. Na de zomer wordt aan uw Raad een Voortgangsbesluit voorgelegd en vragen wij goedkeuring voor de start van de genoemde aanbestedingen en werkzaamheden van deze deelprojecten. Vervolgens wordt het Uitvoeringsbesluit eind van het jaar aan de raad voorgelegd. Ten behoeve van de genoemde voorbereidingen en het extra besluitvormingsmoment wordt voorgesteld het voorbereidingskrediet te verhogen met € 381.000 en dit te dekken door de investering in het MIP voor de herinrichting van het Sportpark de Mors te verlagen met € 381.000 waarbij de kapitaallasten gedekte zijn in programma 8C1.1 exploiteren gemeentelijke sportaccommodaties. In de totale raming van het sportpark de Mors is rekening gehouden met deze kosten. Er resteren na deze ophoging van het voorbereidingskrediet voldoende middelen voor de uitvoering van de herinrichting sportpark de Mors.

Mee- / tegenvaller

08.02 Overschrijding aanleg Sportpark de Vliet

De herinrichting van het sportpark de Vliet is bijna afgerond, alleen de fietsbrug en de vissteiger moeten nog aangelegd worden. In de 2e voortgangsrapportage 2024 is € 800.000 beschikbaar gesteld voor oplopende kosten i.v.m. vertragingen bij Liander. Echter zijn de kosten verder opgelopen door de ontstane vertragingen voor het verlengen bouwplaats, verkeersmaatregelen en plankosten met € 550.000. Daarnaast is er in het project geen rekening gehouden met groeiplaatsverbeteringen voor de bomen en groen die wel noodzakelijk bleken te zijn ad € 400.000. Binnen het project is geen ruimte meer om deze kosten op te vangen. Voor de extra kosten die veroorzaakt zijn door de vertragingen van de werkzaamheden van Liander wordt momenteel donderzocht of een claim bij Liander ingediend kan worden. Voorgesteld wordt het krediet voor de aanleg Openbare ruimte te verhogen met € 950.000 waarbij de structurele kapitaallasten € 33.000 bedragen. Bij het project wijksportpark de Mors is de raming bijgewerkt en blijkt de indexering op de kosten te hoog ingeschat. Voorgesteld wordt de investeringen met diverse afschrijvingstermijnen in het MIP voor sportpark de Mors te verlagen met € 650.000. Daarnaast is er een onderschrijding op de aanleg openbare sportcentrum 1574 ad.€ 100.000 waarvoor ook voorgesteld wordt deze af te ramen. Totaal vrijval structurele kapitaallasten van de kredieten wijksportpark de Mors en sportcentrum 1574 bedragen € 33.000 (NB. de afschrijftermijnen van de investeringen de Mors en de Vliet zijn verschillend). Hiermee kan het tekort budgetneutraal in programma Sport opgevangen worden.

08.03 Expositieruimte Erfgoed Leiden

Bij de planvorming voor de Renovatie en Verduurzaming van Erfgoed Leiden en Omstreken is voor de dekking van de inrichting van de expositieruimten uitgegaan van het verkrijgen van subsidie. Dat was gebaseerd op ervaringen uit het verleden en de aanname dat dit een subsidiabel project is. Het gaat hierbij onder meer om tentoonstellingskasten en de museale belichting. De subsidieaanvraag is helaas afgewezen, zodat verschillende alternatieven zijn onderzocht. Inzetten van de eigen bedrijfsreserve lijkt de beste oplossing om dit knelpunt van € 350.000 op te lossen. Hiermee kan nog tijdens de verbouwing ook de expositieruimte worden gerealiseerd.

08.04 Beeldende kunst in de openbare ruimte: schade en onderhoud

De afgelopen jaren is er onvoldoende budget voor zowel het regulier onderhoud van de beeldende kunst in de openbare ruimte als het afhandelen van schademeldingen. Binnen cultuur is hiervoor structureel € 44.000 beschikbaar en de afgelopen jaren was er jaarlijks ongeveer € 40.000 overschrijding. Dit komt met name door de schademeldingen. Door onderhoud van beeldende kunst zijn deze kosten niet te voorkomen.

08.05 Actualisatie sportaccommodaties

In oktober 2023 zijn de nieuwe sportaccommodaties Combibad/IJshal de Vliet en Sportcomplex 1574 geopend. Deze accommodaties met veel meer verhuurbare ruimten, meer verhuurbare sporthalruimte en meer verhuurbaar zwemwater, waar goed gebruik van wordt gemaakt, zijn een sportief succes. Het toenmalige exploitatiebudget van de 3 October hal en zwembad/sporthal 5 Mei is overgezet naar Sportcomplex 1574 en Combibad/IJshal. In de evaluatie van de afgelopen achttien maanden van de nieuwe accommodaties stellen we vast dat het exploitatiebudget van onze sportaccommodaties een tekort kent van € 100.000  t.o.v. de begroting. Wat is daarvan de oorzaak? Er is in de nieuwe grotere accommodaties meer personele inzet nodig dan oorspronkelijk gedacht en ook meer dan in de “oude” sportaccommodaties begroot. Dit wordt veroorzaakt door meer verhuurbare ruimtes, meer zwemwater en meer verhuurbare sporthalruimte. Het  gaat om meer benodigd zwembadtoezicht, sporthalbeheer, receptie, beveiliging en schoonmaak. De nieuwe accommodaties zijn “state of the art” gebouwen, met veel techniek. De kosten van dagelijks onderhoud en onderhoudscontracten zijn hoger dan in de oude accommodaties. Het zwembadbezoek zoals verwacht is toegenomen, met name door het banenzwemmen en verenigingsgebruik. Hierdoor zijn de opbrengsten hoger begroot zijn. Maar deze toename aan bezoekers vraagt ook weer meer personele inzet voor schoonmaak en toezicht. Maar meer bezoekers leidt per saldo vanzelfsprekend tot hogere inkomsten. We werken inmiddels anderhalf jaar in de accommodaties, we kennen de accommodaties, de huurders en de roosters. Hierdoor was het mogelijk om afgelopen anderhalf jaar steeds slimmer en efficiënter te werken. Ook van belang is dat in 2024 in de CAO gemeenten is besloten dat de beloning voor uitzendkrachten de CAO gemeenten volgt. Omdat het budget voor uitzendkrachten in de gemeentelijke begroting met reguliere indexcijfers worden verhoogd ontstaat een tekort in het budget voor uitzendkrachten (in 2025 is de loonstijging 4,4% hoger dan de gemeentelijke indexatie). Tenslotte ondervinden we in de budgetten voor exploitatie sportaccommodaties een negatief effect van gemeentelijke indexatie op baten en lasten (baten en lasten worden niet gelijkelijk geïndexeerd). Voor de extra personele inzet, de kosten van uitzendkrachten en compensatie van gemeentelijke indexatie is een aanvullend budget van € 100.000 nodig in 2025. M.i.v. 2026 loopt dit tekort op naar € 190.703 structureel specifiek door de algemene gemeentelijke indexatie op baten en lasten. Tenslotte zitten in de evaluatie van de eerste 18 maanden exploitatie van de nieuwe sportaccommodaties ook de energiekosten. Als gevolg van de sterk gestegen energiekosten in de Leidse sportaccommodaties is structureel € 903.000 extra budget benodigd. De gemeente compenseert daarmee ook de sterk gestegen energiekosten in de IJshal. Dekking voor deze gestegen energiekosten wordt vooralsnog gevonden in de stelpost energie , maar we kijken nadrukkelijk ook naar het verder verbeteren van het energiemanagement van de (nieuwe) accommodaties.

08.06 Tekorten Museum De Lakenhal

In 2019 opende Museum De Lakenhal na een grondige verbouwing opnieuw haar deuren. Na enkele jaren blijken de ambities van toen te rooskleurig, met name in de prognoses voor publieksinkomsten en commerciële inkomsten van het museum. Bovendien zijn bedrijfsvoeringskosten gestegen. Het jaar 2024 was een succesvol en feestelijk jaar. Toch lukt het niet om tot een sluitende begroting te komen. Bovendien is in de coronajaren de bedrijfsreserve van het museum naar een minimum gedaald. Museum De Lakenhal heeft een structureel begrotingstekort van € 392.000. Het museum heeft naar aanleiding hiervan een bedrijfsvoering- en organisatieplan opgesteld om te komen tot een solide, toekomstbestendige organisatie. Het museum neemt twee maatregelen om het financiële tekort op te vangen: inzetten op verhogen van de inkomsten wat in 2028 € 65.000 extra inkomsten kan opleveren en de organisatie toekomstbestendiger inrichten wat een verlaging van de personeelslasten met € 102.000 oplevert. Structureel tekort van de Lakenhal is daarmee nog € 225.000.

Voorstel is het budget van Museum De Lakenhal structureel met € 225.000 te verhogen. De begroting wordt als volgt aangepast:

• Hoewel het basisniveau van bezoekersaantallen uit de oorspronkelijke businesscase ruim wordt gerealiseerd, is geen sprake van de in diezelfde businesscase veronderstelde tweejaarlijkse piek in veelal vol-betalende, bezoekers door blockbuster-tentoonstellingen. De begrote inkomsten van de entree worden daarom structureel verlaagd: vanaf 2025 met € 140.000 en aflopend naar € 75.000 vanaf 2028. De begrote inkomsten van commerciële activiteiten worden structureel met € 150.000 verlaagd vanaf 2025. De begrote overige inkomsten, met name op vergoedingen voor diensten, worden structureel met € 26.000 verlaagd vanaf 2025.

• Structureel verlagen van de personeelslasten met € 102.000.

• De kosten voor beveiliging worden structureel met € 56.000 verhoogd. Daarnaast wordt op diverse bedrijfsvoeringsbudgetten € 20.000 aanvullend beschikbaar gesteld.

• Naast de structurele tekorten heeft de Lakenhal ook incidentele kosten door met name vervanging van uitgevallen personeel, dit bedraagt € 255.200 in 2025.

• Ook worden enkele baten en lasten conform prognose begroot. Dit is een budget neutrale wijziging, maar betekent een verhoging van de baten en lasten met € 230.000. Dit gaat met name om het begroten van de subsidies die de Lakenhal jaarlijks ontvangt en de museumjaarkaart.

Nieuwe uitgaven

08.07 Buurtpark Cronesteinkade

In afgelopen jaren zijn er verkennende gesprekken geweest over buurtpark Cronesteinkade met alle gebruikers. Dit heeft geresulteerd in de start van het project in 2024 om de haalbaarheid van een nieuwe inrichting te onderzoeken. Uit onderzoek blijkt dat een nieuwe inrichting van buurtpark Cronesteinkade haalbaar is. Een nieuw volwaardig multifunctioneel sportveld wordt aangelegd waarop zowel gekorfbald als gehockeyd kan worden. Om de hiervoor benodigde ruimte te creëren wordt een nieuw multifunctioneel paviljoen gebouwd voor de korfbal- en de hockeyvereniging en voor BSO ’t Kasteel waar ook anderen, zoals omwonenden, gebruik van kunnen maken. Bij deze inrichting behoudt Stadstuinderij Het Zoete Land haar bestaande stadstuin. We versterken het openbaar groen in dit park en creëren een groene verbinding tussen het Singelpark en de Tweede Groene Ring (als onderdeel van het groen-blauwe raamwerk). Met deze verbeterde inrichting geven we invulling aan de ambities uit het Beleidsakkoord 2022-2026 en het sportaccommodatieplan 2025-2036.

De kosten van de nieuwe inrichting (voor gebouw en veld) zijn nu geraamd op basis van schetsontwerpen en kostenkengetallen. Om dit project te realiseren wordt voorgesteld € 7.043.000 (waarvan € 525.000 reeds beschikbaar is gesteld) bij de kaderbrief 2024-2028 op te nemen in het Meerjareninvesteringplan. Vanwege de verschillende afschrijvingstermijnen worden er 5 investeringen aangevraagd en eenmalig € 622.000 incidenteel. De investeringen zijn exclusief btw opgenomen. De SPUK waarbij de btw op sport teruggevraagd kan worden loopt t/m 2025. Het is niet bekend op welke manier de gemeenten vanaf 2026 gecompenseerd worden voor de btw op sport. Dit betekent dat het nog niet bekend is of btw een kostprijsverhogende factor wordt vanaf 2026.

Voor het onderhoud is nog geen MJOP beschikbaar en worden de onderhoudskosten van het gebouw en extra onderhoudskosten combiveld ingeschat op € 52.000, voor de WOZ eigenaren is rekening gehouden met de tarieven 2025 ad.€ 18.000. Voor de huur wordt rekening gehouden met een maatschappelijk tarief van € 11, zijnde totaal € 6.600. Dit alles samen leidt tot een structurele last van € 374.400.

08.08 Inzet ambtelijke capaciteit bij actuele ontwikkelingen cultuur

Op het beleidsterrein kunst en cultuur spelen een aantal grote ontwikkelingen. Zo komt er een nieuwe bibliotheek en muziekhuis. Dit vergt de komende jaren veel ambtelijke begeleiding vanuit Team cultuur. Daarnaast start in 2026 de evaluatie van de Cultuurnota en wordt de visie herzien in 2027. Alles bij elkaar zorgt dit voor een grote druk op de ambtelijke capaciteit. Tegelijkertijd is er reeds een structureel tekort aan ambtelijke capaciteit op Beeldende Kunst in de Openbare Ruimte (BKOR): o.a. afhandelen schademeldingen en interne procesbegeleiding nieuwe kunstwerken.

08.09 Amateurkunst

In 2025 is het subsidieplafond van de regeling Amateurkunst Leiden incidenteel verhoogd met € 21.000 als gevolg van een motie. In de jaren 2023 en 2024 is op alle toekenningen namelijk een korting toegepast, omdat er onvoldoende budget was. Dit tekort ontstond niet doordat het aantal verenigingen is toegenomen dat gebruikmaakt van deze regeling: dit blijft aardig stabiel. Het tekort werd met name veroorzaakt door een kostenstijging op de huur van locaties en op de inhuur van professionals, zoals dirigenten, muzikanten en solisten alsmede technici. De gemeente zet zich in voor de Fair Practice Code, met als onderdeel Fair Pay. Om verenigingen te helpen dit doel te halen, is een structurele verhoging van het subsidieplafond noodzakelijk. In 2025 zal de € 21.000 net afdoende zijn, daarom vanaf 2026 de inzet op een structurele verhoging van € 25.000.

08.10 Cultuurcoaches in de wijken tot en met 2028

'Het betreft financiering voor drie cultuurcoaches in de wijken en één cultuurcoach Kunst op recept. Doel is kansengelijkheid en welzijn vergroten van mensen. Dit doen de cultuurcoaches door middel van activiteiten kunst en cultuur. Ze bereiken daarmee uiteenlopende doelgroepen in de wijken. Het is met name gericht op inwoners die een afstand ervaren tot het (reguliere) kunst- en cultuuraanbod, in de wijken.  De cultuurcoaches werken al jaren in de wijken, echter het budget vanuit cultuur loopt af. Het budget is nodig om hun aanbod en opgebouwde netwerk tot en met 2028 te kunnen voortzetten. De cultuurcoaches worden deels gefinancierd vanuit budget dat wij van het rijk krijgen, via de brede SPUK-Gezond en Actief Leven Akkoord en door gemeentelijk budget. Er is sprake van een matching: het rijk financiert 40% en de gemeente 60%. De matching van de gemeente is dus een voorwaarde voor de subsidiering van het rijk. Op het moment dat het cultuurgeld wegvalt, verliest de gemeente ook de matching vanuit het rijk.

08.11 Verbouwing pand ARS

Ars heeft de wens om in het pand te investeren. Er is eenmalig € 700.000 nodig, waarvan is € 600.000 voor de investeringen en € 100.000 voor begeleiding vanuit de gemeente. Ars werft actief eigen fondsen om daarmee ook zelf in het gebouw te investeren. Het gebouw van ARS is slechts voor een klein deel toegankelijk voor mensen met een fysieke beperking. Voor de toegankelijkheid en het kunnen meedoen aan kwalitatief hoogwaardige cursussen in de beeldende kunst voor een breed publiek is een lift noodzakelijk en een invalidentoilet. Daarnaast wenst men het gebouw te verbouwen ten behoeve van efficiënter gebruik en medegebruik. Door de ingrepen wordt de functionaliteit van het gebouw vergroot waardoor meer organisaties het pand kunnen gebruiken. Ars Aemula wil de verbouwing gelijktijdig laten plaats vinden met de verbouwing voor de duurzaamheid van het pand. 

08.12 Beeldende kunst bij gebiedsontwikkeling tot en met 2029

We stellen voor om tot en met 2029 tijdelijk jaarlijks € 100.000 budget toe te voegen aan beeldende kunst bij gebiedsontwikkeling en dekking hiervoor te halen uit de reserve grondexploitatie (Grex). Beeldende kunst in de openbare ruimte (BKOR) draagt bij en voegt waarde toe aan de kwaliteit en uitstraling van een nieuw gebied. Bovendien draagt BKOR bij aan 'placemaking' (= verbeteren van de kwaliteit van de openbare ruimte en het leven van de mensen die er gebruik van maken).

08.13 Exploitatiesubsidie Stichting IJshal de Vliet

De IJshal heeft in oktober 2023 de deuren geopend. Twee winterseizoenen zijn achter de rug. De bezoekersaantallen aan de IJshal zijn boven verwachting hoog. Aan de andere kant ziet de IJshal zich geconfronteerd met gestegen prijzen voor personeel en onderhoud. De Stichting IJshal prognosticeert voor een periode van 2 jaar nog negatieve jaarresultaten. Daarna heeft de IJshal een gezonde exploitatie en worden “zwarte cijfers” gedraaid. De oorzaak van de tijdelijke negatieve cijfers in de exploitatie is gelegen in het feit dat IJshal de Vliet veel groter is dan IJshal Vondellaan. IJshal de Vliet is echt een bedrijf geworden met wel het unieke karakter dat dit bedrijf wordt gerund door vrijwilligers. Ook het bestuur van de IJshal bestaat uit vrijwilligers. Vrijwilligers die elke dag vele uren aanwezig zijn om de IJshal te managen. Door de grote van de IJshal, het grote aantal bezoekers en de complexiteit van gebouw en installaties is de Stichting genoodzaakt geweest om een aantal betaalde krachten aan te nemen. Ook is van belang dat voorzitter en secretaris van het bestuur van de IJshal na tientallen jaren als vrijwilliger te hebben gewerkt afscheid nemen. Omdat IJshal de Vliet een bedrijf is geworden wordt een betaalde manager/ directeur gezocht om de IJshal te exploiteren.

In de jaren 2025-2027 prognosticeert de Stichting IJshal een tekort van totaal € 200.000 (exclusief energie).  De Stichting IJshal verwacht door een combinatie van extra bezoekers en extra verhogingen van de entreeprijs vanaf seizoen 2027/2028 zelf te zorgen voor een sluitende exploitatie . Voor de seizoen 2025 / 2026 en 2026 / 2027 vraagt stichting IJshal een subsidie van totaal €.200.000. € 110.000 voor 2025 / 2026 en € 90.000 voor 2026 / 2027. Met een sluitende exploitatiebegroting kan vervolgens de aspirant Raad van Toezicht officieel geïnstalleerd worden.  In de aanloop naar seizoen 2028/2029 zullen gemeente en stichting IJshal de exploitatie evalueren en afspraken maken voor het vervolg.